12 years a slave

We hebben allemaal geleerd over slavernij, films gezien, boeken gelezen en ons afgevraagd hoe het in godsnaam mogelijk was. Maar dit boek gaat niet over cijfers, ziektes, politieke kwesties of geld. Het gaat zelfs niet over mishandelingen en generaties van onderdrukte volkeren. Dit boek is te reduceren tot één, ogenschijnlijk belangeloos detail: het leven met maar één bezitting - een deken. Kun je het je inbeelden? Geen lepel, geen mes, geen zeep, geen handdoek, geen pen of papier, niets wat je hoeft te beschermen of waarin je een sprankeltje troost kunt vinden. En als je het al had, word je ook nog eens bestolen van alles wat je een mens maakt: familie, trots, eigenwaarde, rechtvaardigheid, een identiteit, kennis … Onrecht zegeviert en verzet kan alleen maar eindigen in nog meer onrecht … of de dood. Je hele zijn wordt gereduceerd tot je monetaire waarde: zo weinig mogelijk erin stoppen en zo veel mogelijk eruit halen.

En dit boek maakt je daar op een prachtige en unieke manier van bewust. Niet door te klagen, niet door te razen, maar door gewoon rustig te vertellen hoe het was. Zonder wrok en zonder overtuigende retoriek. Je kan zelf je conclusies trekken. Je gaat mee op Solomons weg en staat aan de zijlijn te kijken. De gruwel wordt allesbehalve sensationeel of dramatisch beschreven, maar vergis je niet: je wordt wel tot in je diepste wezen geraakt.* Ik kan dus niet anders dan besluiten dat het enorm goed geschreven is en dat de stijl niet beter had kunnen zijn, maar daar staat wel tegenover dat het te moeilijk kan zijn voor wie het niet gewoon is om in het Engels te lezen. Maar geef het boek dan zeker niet op – zoek gewoon een goede vertaling. Want het verhaal mag zich dan volledig in het verleden afspelen, we kunnen er nog zoveel uit leren …

* Je denkt: ‘oef, die tijd is voorbij’ en ‘dit laten we niet meer gebeuren’. Maar de geschiedenis heeft zo de neiging om zich te herhalen en de mens heeft zo de neiging om niet te zien hoe de geschiedenis zich vermomt …