… en hij sterft ook daadwerkelijk. Ze overdreven niet toen
ze op de achterflap schreven: “De
filosoof sterft beschrijft het sterven van een tachtigjarige professor.”
Dat is inderdaad wat hij doet en dat is ook het enige wat hij doet. Naast
denken en dromen. Er zijn mensen die nu al zouden weglopen omdat het
ongelooflijk saai klinkt en er zijn mensen die geïntrigeerd zijn. Hoe vul je
een boek met een stervende filosoof?
Ik ben van de laatste soort. Ik hou wel van filosofie en hoopte dat ik filosofie in romanvorm zou kunnen volgen – mijn achtergrond in de wijsbegeerte is namelijk niet enorm breed. Ik vroeg me ook af hoe het sterven weergeven zou worden. Zou de auteur het echt gewaagd hebben om een voorstelling te maken van het sterven? Van de ervaring van het doodgaan?
Ja, dat deed hij. En hij is er wonderwel in geslaagd om dat op een ‘geloofwaardige’ manier te doen. (Maar wie ben ik om daarover te oordelen?) Geen engelenkoren, geen chronologische diashow van betekenisvolle momenten, geen laatste reutel en geen dramatisch afscheid. Gewoon het rustige heengaan van een filosoof. Met begrip en onbegrip, met vrede en verdriet, met berusting en strijdkracht, met alles wat je van een mens – en een filosoof – verwacht. Hij claimt niets te begrijpen, behalve zichzelf; en zelfs dat eigenlijk niet. Hij wordt zichzelf. Hij verinnerlijkt. Hij wordt een materieloze idee. Hij wordt wat hij eens was, niet voor zijn wedergeboorte, maar voor zijn eerste geboorte.
Het mooie van dit ‘worden’ is dat er geen pretentieuze kennis of begrijpen aan vast zit. Het gebeurt gewoon zo en de filosoof begrijpt gaandeweg. Hij wordt geen zwevende ziel of een engel onderweg naar de hemel. Hij wordt ook niet niets. De tweedeling tussen de Christelijke idee en het verzet daartegen, waar hij tijdens zijn leven altijd mee geworsteld heeft, mondt uit in een mooi evenwicht: de filosofische idee. Hij was en blijft een denker. Hij laat zijn lichaam achter en wordt puur gedachte.
Terwijl ik dit schrijf, besef ik dat ik meer opgestoken heb van deze roman dan ik besefte. Want het is een moeilijk boek. Ik ben iemand die élk woord en élke zin in een roman ten volle begrepen wilt hebben; ik lees regelmatig een aantal zinnen opnieuw (en opnieuw, tot ik ze begrepen heb), maar hier heb ik dat idee snel opgegeven. Ik heb over zinnen heen gelezen, beseffend dat ze niet doordrongen, maar dat ik ze ook niet zou begrijpen. Ik weet niet of het eersteklas filosofie is of een filosofie die te persoonlijk is om te begrijpen, maar ik kon zeker niet alles volgen. En dat is oké. Want ik zie nu hoeveel ik wel begrepen heb. En het boek heeft mij meermaals tot een verrassend besef gebracht of een intenser begrip van bepaalde zaken.
Het is voor mij dus zeker een waardevolle leeservaring geweest, maar ik ben niet zeker of ik het opnieuw zal lezen. Ik zou het liever telkens weer doorgeven om te kijken wat andere mensen ervan maken. En om hier dan te komen berichten. Filosofen?
Ik ben van de laatste soort. Ik hou wel van filosofie en hoopte dat ik filosofie in romanvorm zou kunnen volgen – mijn achtergrond in de wijsbegeerte is namelijk niet enorm breed. Ik vroeg me ook af hoe het sterven weergeven zou worden. Zou de auteur het echt gewaagd hebben om een voorstelling te maken van het sterven? Van de ervaring van het doodgaan?
Ja, dat deed hij. En hij is er wonderwel in geslaagd om dat op een ‘geloofwaardige’ manier te doen. (Maar wie ben ik om daarover te oordelen?) Geen engelenkoren, geen chronologische diashow van betekenisvolle momenten, geen laatste reutel en geen dramatisch afscheid. Gewoon het rustige heengaan van een filosoof. Met begrip en onbegrip, met vrede en verdriet, met berusting en strijdkracht, met alles wat je van een mens – en een filosoof – verwacht. Hij claimt niets te begrijpen, behalve zichzelf; en zelfs dat eigenlijk niet. Hij wordt zichzelf. Hij verinnerlijkt. Hij wordt een materieloze idee. Hij wordt wat hij eens was, niet voor zijn wedergeboorte, maar voor zijn eerste geboorte.
Het mooie van dit ‘worden’ is dat er geen pretentieuze kennis of begrijpen aan vast zit. Het gebeurt gewoon zo en de filosoof begrijpt gaandeweg. Hij wordt geen zwevende ziel of een engel onderweg naar de hemel. Hij wordt ook niet niets. De tweedeling tussen de Christelijke idee en het verzet daartegen, waar hij tijdens zijn leven altijd mee geworsteld heeft, mondt uit in een mooi evenwicht: de filosofische idee. Hij was en blijft een denker. Hij laat zijn lichaam achter en wordt puur gedachte.
Terwijl ik dit schrijf, besef ik dat ik meer opgestoken heb van deze roman dan ik besefte. Want het is een moeilijk boek. Ik ben iemand die élk woord en élke zin in een roman ten volle begrepen wilt hebben; ik lees regelmatig een aantal zinnen opnieuw (en opnieuw, tot ik ze begrepen heb), maar hier heb ik dat idee snel opgegeven. Ik heb over zinnen heen gelezen, beseffend dat ze niet doordrongen, maar dat ik ze ook niet zou begrijpen. Ik weet niet of het eersteklas filosofie is of een filosofie die te persoonlijk is om te begrijpen, maar ik kon zeker niet alles volgen. En dat is oké. Want ik zie nu hoeveel ik wel begrepen heb. En het boek heeft mij meermaals tot een verrassend besef gebracht of een intenser begrip van bepaalde zaken.
Het is voor mij dus zeker een waardevolle leeservaring geweest, maar ik ben niet zeker of ik het opnieuw zal lezen. Ik zou het liever telkens weer doorgeven om te kijken wat andere mensen ervan maken. En om hier dan te komen berichten. Filosofen?
Geen opmerkingen:
Een reactie posten